थंड पोलादासारखा आपला खांदा जरा झुकवा
आम्हांला त्यावर पाय ठेऊन लांब उडी मारायची आहे
राष्ट्राला पुढे न्यायचे आहे
बाजार किलबिलू लागलाय
आणि आमच्या अस्वस्थ अपेक्षांसोबत
आमचा विस्तारसुद्धा वाढत चाललाय
तुम्ही थोडे घटावे रस्त्यामधून हटावे!
तुमच्या बायका कपडे का नेसतात?
त्यातर अशाही चांगल्या वाटतात
तुमची पोरं शाळेत कशाला जातात?
(यात धर्मांतराचा तर कट नाही ना?)
तुम्ही तर अशिक्षीतच चांगले वाटता
बस्स,
आपले हे जंगल-नदी-डोंगर आम्हाला देऊन टाका
आम्ही यांना पिळून देशाला पुढे घेऊन जाऊ
जगात आमच्या प्रगतीचा ढोल वाजवू
आणि जर राहिला वाचलात तर तुम्हालाही नाचायला गायला बोलावू
देशाकरिता आम्ही इतके काही करतोयत,
तुम्ही एवढेही करणार नाहीत का?
तुमची भाषा आता घाणेरडी झालीय
त्यात विचार आले आहेत
तुमची संस्कृती पथभ्रष्ट झाली आहे
त्यात हत्यारे आलीयेत
धोकादायक होत चालल्यात तुमच्या वस्त्या
केवळ आमच्या दयेवर राहू इच्छित नाहीत त्या
आम्ही तर फार पूर्वीच सर्वकाही निश्चित केलेले होते
तुम्हाला बोलायला नव्हे गायला यायला हवे
वाचायला नव्हे नाचायला यायला हवे
विचार करायला नव्हे तर भ्यायला यायला हवे
आता तुम्ही कधी कधी भरकटत असता
तुम्हाला कुठली वाणी बोलायची आहे?
कुठला धर्म स्विकारायचा आहे?
कुठल्या वस्तीत राहायचं आहे?
कधी कुठे जायचं आहे?
हे ठरविण्याचा अधिकार तुम्हाला नाहीये!
तुम्ही तर फक्त ,
जे आम्ही सांगू तेच करा
विनाकारण कुठल्याही भानगडीत
पडू नका
आम्हाला घाबरा,
आमच्या भाषेला घाबरून असा!
आमच्या संस्कृतीला भिऊन असा!
आमच्या राष्ट्राला भिऊन असा!
मराठी अनुवाद
भरत यादव
bharat yadav
मूळ हिंदी कविता
आदिवासी
ठण्डे लोहे-सा अपना कन्धा ज़रा झुकाओ
हमें उस पर पाँव रख कर लम्बी छलाँग लगानी है
मुल्क को आगे ले जाना है
बाज़ार चहक रहा है
और हमारी बेचैन आकाँक्षाओं के साथ-साथ हमारा आयतन भी बढ़ रहा है
तुम तो कुछ घटो रास्ते से हटो
तुम्हारी स्त्रियाँ कपड़े क्यों पहनती हैं
वे तो ऐसी ही अच्छी लगती हैं
तुम्हारे बच्चे स्कूल क्यों जाते हैं
(इसमें धर्मान्तरण की साजिश तो नहीं)
तुम तो अनपढ़ ही अच्छे लगते हो
बस, अपना यह जंगल नदी पहाड़ हमें दे दो
हम इन्हें निचोड़ कर देश को आगे ले जाएँगे
दुनिया में अपनी तरक्की का मादल बजाएँगे
और यदि बचे रहे तो तुम्हें भी नाचने-गाने के लिए बुलाएँगे
देश के लिए हम इतना सब कर रहे हैं
तुम इतना भी नहीं कर सकते !
तुम्हारी भाषा अब गन्दी हो गई है
उसमें विचार आ गए हैं
तुम्हारी सँस्कृति पथ-भ्रष्ट हो गई है
उसमें हथियार आ गए हैं
ख़तरनाक होती जा रही हैं तुम्हारी बस्तियाँ
केवल हमारी दया पर बसी नहीं रहना चाहतीं
हमने तो बहुत पहले ही सब कुछ तय कर दिया था
तुम्हें बोलना नहीं गाना आना चाहिए
पढ़ना नहीं नाचना आना चाहिए
सोचना नहीं डरना आना चाहिए
अब तुम्हीं कभी-कभी भटक जाते हो
तुम्हें कौन-सी बानी बोलनी है
कौन-सा धर्म अपनाना है
किस बस्ती में रहना है
कब कहाँ चले जाना है
यह तय करने का अधिकार तुम्हें नहीं है
तुम तो बस, जो हम कहते हैं वह करो
बेकार झमेले में मत पड़ो
हम से डरो हमारी भाषा से डरो
हमारी सँस्कृति से डरो हमारे राष्ट्र से डरो !
©मदन कश्यप
madan kashyap
