राजाची गाय ( दोन कविता )

राजाची गाय ( दोन कविता )

राजाची गाय - दोन कविता
राजाची गाय
महालाच्या मागे 
बांधली जात नाही
ती फिरते आहे
मुख्य दरवाज्याजवळच्या 
एका प्रांगणात
जिथे दररोज भरतो दरबार-ए-आम
जेणे करून प्रजा पाहू शकेल 
अप्रतिम दृश्य
खुद्द महाराजांच्या गोसेवेचे

या दरबार-ए-आममध्ये प्रजेला
परवानगी असते
फक्त जयजयकार करण्याची
कुठल्याही तक्रारीची नाही
संशयीत तक्रारदारांची ओळख पटवण्यासाठी
साध्या वेशात तैनात असतात राजभक्त
जे त्यांना पकडून
सैनिकांच्या ताब्यात देतात

ठरलेल्या वेळी येतो राजा
गंध आणि शालीने सजलेला
स्वतःच्या हातांनी गायीला 
हिरवा चारा खाऊ घालतो
तिला थोपटतो,प्रेमाने गोंजारतो
नमस्कार करताना
दिसतो भक्तीवान
जयजयकार करणाऱ्या 
प्रजेकडे टाकतो
एक करुणामय दृष्टी
ज्याच्या खोलात लपलेले असते
यशस्वी अभिनयाचे समाधान...

राजाची गाय
एक दिवस मरण पावली
संशयास्पद अवस्थेत

जितकी तोंडे तितक्या गोष्टी होत्या
कोणी म्हणत होतं 
हा नैसर्गिक मृत्यू
तर कोणी राजद्रोह्यांचा कट
काहीजण तर मनातल्या मनात
स्वतः राजावरच संशय घेत होते
त्या संध्याकाळी राजाने राज्याला दिलेल्या संदेशात
रडवेल्या आवाजात सांगितलं होतं,
हा विरोधकांच्या कटकारस्थानाचा परिणाम
आणि परधर्मियांच्या वाईट नजरेचा. 
खरं तर राजा दुःखी नव्हता
गायच काय, 
कोणताही माणूस 
त्याला प्रिय नव्हता
त्याच्या महालात 
कोणीही प्रियजन नव्हतं
त्याला प्रिय होता फक्त विजय
आणि हे फक्त त्याला
आणि त्याच्या सल्लागारांना माहीत होतं
मग आणली गेली
राजमहालात एक नवी गाय
जसं फाटलेलं जुनं पोस्टर बदलून
नवं लावलं जातं..

मराठी अनुवाद
भरत यादव
Bharat Yadav 

मूळ हिंदी कविता

राजा की गाय - दो कविताएँ 

( 1 )
राजा की गाय 
बँधती नहीं है महल के पिछवाड़े
विचरती है वह 
मुख्यद्वार के निकट ही एक प्रांगण में
जहाँ लगता है दरबारे-आम प्रतिदिन 
कि प्रजा देख सके अनुपम दृश्य 
स्वयं महाराज की गोसेवा का

इस दरबारे-आम में प्रजा को 
अनुमति होती है मात्र जयकारों की
किसी फ़रियाद की नहीं
संदिग्ध फ़रियादियों की पहचान के लिए
तैनात होते हैं सादे वेश में राजभक्त
जो पकड़कर उन्हें कर देते हैं 
सैनिकों के हवाले

नियत समय पर आता है राजा
तिलक और दुशाले में सजा
खिलाता है गाय को हरा चारा स्वयं अपने हाथों से
सहलाता-पुचकारता है उसे
करते हुए नमस्कार 
दिखाई देता है भक्ति-विभोर
जयकारे लगाती जनता पर डालता है
एक करुणा-कातर दृष्टि
जिसकी गहराईयों में छिपा होता है
सफल अभिनय का संतोष ...

(2)

राजा की गाय 
सिधार गई परलोक एक दिन
संदिग्ध परिस्थितियों में 

जितने मुँह उतनी बातेँ थीं 
कोई मानता था इसे स्वाभाविक मृत्यु 
तो कोई राजद्रोहियों का षडयंत्र 
कुछ तो मन ही मन 
स्वयं राजा पर ही संदेह कर रहे थे 

उस शाम राजा ने राज्य के नाम संदेश में
रुँधे गले से बताया था इसे परिणाम
विरोधियों की साज़िश
और विधर्मियों की बुरी नज़र का

वाास्तव में राजा दुखी नहीं था 
गाय क्या कोई मनुष्य भी उसे प्रिय न था
उसके महल में कोई प्रियजन न था
उसे प्रिय थी मात्र विजय 
और यह बात जानता था सिर्फ़ वह
और उसके रणनीतिकार

फ़िर ले आई गई 
एक नई गाय राजमहल में 
जैसे लगा दिया जाता है पुराना फटने पर नया पोस्टर ..

©प्रशांत जैन 
Prashant Jain 
टिप्पणी पोस्ट करा (0)
थोडे नवीन जरा जुने